Deprem tehdidine karşı bina güçlendirme günümüzde hayati önem taşımaktadır. Bina Güçlendirme Nedir? Bina Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Ülkemizde sağlam zemin üzerine yapılmamış ve kaliteli malzeme kullanılmadığı için yapıların çökme haberlerini almaktayız. Daha az maliyet ile daha çok kazanç hedefleyen kişiler sebep olmaktadır. Bu şekilde insan hayatı tehlikeye girmektedir. Günümüz koşullarında bilinçsizce yapılan yapılara bina güçlendirme işlemi yapılarak önlem alınmaya çalışılmaktadır. Bina güçlendirme süreci deprem, rüzgar gibi durumlara karşı binanın dayanıklılığı adına bir takım müdahaleler gerektirir.
Bina Güçlendirilmesi Gereken Yapılar
Güçlendirilmesi gereken yapıları şöyle sıralayabiliriz; tarihi yapılar ki bunlar son derece önemlidir. Yani yıkıldığı takdirde yeniden aynısının yapılmasının mümkün olmadığı yapılardır. Bu gibi yapılarda güçlendirme maliyeti önemsizdir. Bir de güçlendirme maliyetinin önemli olduğu yapılar vardır. Bunlar konut, mağaza, ofis gibi alanlardan oluşur. Güçlendirme maliyetinin önemli olduğu yapılar direkt olarak yaşamımızı sürdürdüğümüz alanlardır ki, bu alanların güvenli ve sağlam olması önemlidir. Bu nedenle güçlendirme projesinde atılacak adımlar son derece önemlidir. Öncelikle sağlıklı bir değerlendirme yapılmalı, binanın hasar oranı, yenilenecek ve sağlamlaştırılacak kısımları iyi saptanmalıdır. Detaylı bir araştırma ile güvenilir bir inşaat mühendisliği bürosu bulmak bu konuda atılacak en önemli adımdır. Uzman bir ekip tarafından bu işlem yürütülmelidir.
Bina Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Bina güçlendirme nasıl yapılır, biraz bahsedelim. Bina güçlendirme için önce bir rapor hazırlanmalıdır. Zemin grubu ve emniyet gerilme bu rapor içerisinde bulunur. Bu güçlendirme bünyesinde yapılardaki paslı demirler, beton kesitlerindeki azalma revizyon edilir. Bina güçlendirme çalışması yapılmasına en çok neden olan şey beton dökülmesidir. Beton dökülmeleri başladıktan sonra ilerleyen evrelerde daha sıkıntılı durumlar ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle bir an önce onarım yaptırılmalıdır. Onarım öncesinde dökülen gevşemiş kısımlar çıkarılır. Pasların temizlenmesine dikkat edilmelidir. Güçlendirme bünyesinde eklenen donatılar ıslatılır ve biraz kuruması beklenir. Biraz kuruduktan sonra ise paslanma önleyici maddeler, çimento eklenir, yüzeye sürülür. Bundan sonra ise tamir harcı gerekli bölgelere püskürtülür. Tüm bu işlemlerin ardından düzeltme işlemleri yapılır. Yine gerekli kimyasallar yüzeye sürülür.
Betonarme binaların güçlendirilmesi üç farklı malzeme ile yapılabilir. Bunlar karbon elyaf, beton ve çeliktir. Bu malzemeler ile özellikle kolon kısımlarının güçlendirilmesi çok sağlıklı bir şekilde yapılabilmektedir. Beton en sık kullanılan malzemelerin başında gelir. Bina güçlendirme nedir? diye araştıranların genellikle karşısına ilk seçenek olarak beton çıktığı görülmektedir. En düşük maliyetli ve depreme karşı en dayanıklı malzeme olduğundan beton önemli bir hal almaktadır. Ancak kolonlarda kullanılan betonun kaliteli olması gerekmektedir. Kalitesiz kullanılan beton ile kolon güçlendirilmek isterken daha da kötü bir duruma gelebilir. Beton dışında yapı güçlendirilmesi için bir başka malzeme de çeliktir. Çelik kolonların güçlendirilmesi açısından oldukça önemlidir. Malzeme olarak çok bilinmediğinden maliyeti düşük olsa da çelik için ödenen işçilik ücreti fazla olabiliyor.
Bina güçlendirme çeşitleri nelerdir diye bakıldığında, önemli bir teknik karşımıza çıkmaktadır. Karbon elyaf denilen sistem ise ülkemizde yeni yeni şekil almaya başlamıştır.
Deprem Yönetmeliğinde kullanım iznini 2003 yılında almıştır. Karbon elyafın ana malzemesi karbon ve reçinedir. Karbon elyaf 0.5 milimetre kalınlığındadır. Kolona kağıt gibi sarıldığı zaman bir katı 2.5 cm çelik sarılmasına eş orana gelmektedir. Binanın çelik ile sarılması ortalama 6 ay sürebilirken karbon elyaf kullanımı ile bu süre 1.5 aya kadar inebilmektedir. Karbon elyafın bir avantajı da, çelikle yapılan güçlendirmelerde ev halkı evi bir süre terk etmek durumunda kalırken karbon elyaf kullanımında buna gerek kalmaz. Bina güçlendirme işlemlerinde karbon elyafın etkisini daha net görebilirsiniz.
Binaların güçlendirme işlemine girmeden önce geoteknik mühendisi tarafından kontrol edilmesi gerekir. Geoteknik mühendisinin araştırmaları ile güçlendirme seviyesi tespit edilir. İncelemeler esnasında özellikle kolonlar, köşe, yük taşıyan bölgeler iyi denetlenmelidir. Güçlendirme durumunun ortaya çıkması genellikle taşıyıcı sistemdeki parçanın hasarı, orta düzeyde yıpranma şeklindedir. Bununla beraber binadaki katın izin verilenden fazla olması, beton kalitesindeki eksiklikler güçlendirme işlemini gerektirmektedir.
Temeli kuvvetlendirme, mantolama, kiriş mantolama, ek perde gibi işlemler yapılabilir. Üç kattan daha az olan evlerde, depreme karşı dayanıklılık hesaplanmalı ve ona göre kolon mantolama işlemi yapılmalıdır. Şayet bina kat sayısı dört ve üzeri ise perde ilavesi ile güçlendirme yapılmalıdır. Eski bir bina güçlendirildiği takdirde sıfır bir bina kalitesinde oluyor ki, bu da evde oturanlar için büyük bir avantaj haline gelmektedir. Bu konuda bina güçlendirme hakkında iyi bir araştırma yapılması iyi olacaktır.
Günümüzde binaları yıkıp yenisini yapmak yerine güçlendirme işlemleri tercih edilmektedir. Bunun nedeni hem durumun daha maliyetli olması hem de güçlendirilen bina kadar sağlam olup olamayacağından emin olunamamasıdır. Ülkemizde yapıların büyük kısmı betonarmedir. Bu zamana kadar ortaya çıkarılan yapıların %50’sinin depreme karşı dayanıksız olduğunu söylersek bina güçlendirmenin değeri bir kere daha anlaşılacaktır.
Deprem yönetmeliği yapı güçlendirme projelerinin standartlarını bildirmektedir. Buna göre uygulanacak yöntemler doğrultusunda, yapının aynı sıfır bir bina konumuna gelmesi yine yönetmelikte belirtilen sistem doğrultusunda mümkün hale gelmektedir. Bina güçlendirmeyi her bilinçli birey ciddi olarak düşünmekte ve hayata geçirmektedir.
Bina güçlendirme kapsamında olası bir can kaybı en aza indirilmektedir. İleride meydana gelebilecek ciddi bir deprem vakasına karşı ancak bina güçlendirme ile dayanmak mümkün olacaktır. Bu nedenle çok geç olmadan hasarlı binalar onarılmalıdır. Uzman ekip bünyesinde yapılacak bu güçlendirme, iç rahatlığı ve huzur ile insanların evlerinde yaşamasına olanak sağlamaktadır.