En yıkıcı doğal afetlerden olan deprem, Türkiye’nin en fazla dikkat edilmesi gereken gerçeklerinden biridir. Depremin gününü veya saatini önceden tahmin etmek mümkün olmadığından, deprem kuşağında yer alan bölgelerde bu gerçeği kabul ederek gerekli önlemleri zamanında almak son derece hayatidir. Depremden önce, deprem anında ve depremden sonra yapılması gerekenler her türlü mal ve can kaybını minimuma indirerek en şiddetli afetleri bile hasarsız atlatmaya yardımcı olabilir. Bu nedenle toplumu oluşturan her bireyin sadece depremden önce alınacak önlemlere değil deprem anında yapılması gerekenler konusuna da odaklanması son derece önemlidir.
Deprem anında yapılması gerekenler hakkında bilgi edinmek; panik olmadan güvenli bir yerde beklemek, ayrıca deprem sonrasında oluşabilecek tehlikelere karşı tetikte olmak için faydalıdır. Peki deprem anında yapılması gerekenler nelerdir, bu önlemler can ve mal kaybını azaltmada etkili midir?
Deprem Anında Bina İçinde Yapılması Gerekenler
Deprem anında yapılması gerekenler depreme yakalanılan alana göre değişiklik gösterir. Bir binanın koridorunda ya da herhangi bir hanede bulunmak, gerçek bir tehlike altında olduğunuz anlamına gelebilir. Çünkü deprem anı, kapalı alanları son derece riskli ortamlara dönüştürür. Deprem anında yapılması gerekenler hakkında yeterli bilgiye sahip olmadan hareket etmek, yapının yıkılmadığı durumlarda bile istenmeyen sonuçların ortaya çıkmasına sebebiyet verebilir. Eğer depreme bina içinde yakalandıysanız sarsıntı geçene kadar güvenli bir yere geçerek çökmeniz veya yatmanız gerekir.
Bina içinde sarsıntıya yakalananlar için deprem anında yapılması gerekenler şunlardır:
- Deprem anında ayakta durmamanız, güvenli bir yere geçtikten sonra “çök-kapan-tutun” hareketlerini uygulamanız gerekir. Bunun için yere yan yatıp bacaklarınızı karnınıza çekmeniz, yastıkla veya elinizle başınızı korumanız, kafanızı ellerinizin arasına alarak kapanmanız önerilir.
- Duvara sabitlenmiş raf, dolap gibi eşyalardan veya pencerelere yakın alanlardan uzak durmanız gerekir. Bu alanlara yakın olmak, üzerinize çeşitli eşyaların veya cam kırıklarının düşme riskini artırır.
- Masaların altına girmek yerine zemine yakın olan eşyaların yanına uzanmak daha koruyucu olabilir. Çünkü altına girilen eşyaların yük taşıma gücü, altı dolu olan eşyalardan daha düşüktür.
- Hangi noktalarda hayat üçgeni oluşturabileceğinizi belirlemeniz gerekir. Koltuk, kanepe, baza benzeri eşyaların yanına çökerek hayat üçgeni oluşturabilirsiniz.
- Ofiste veya okulda deprem anına denk geldiğiniz durumlarda duvar yanlarına çökerek hayat üçgeni oluşturabilir, çök-kapan-tutun adımlarını takip edebilirsiniz.
- Sarsıntı geçtikten hemen sonra deprem ilk yardım çantasını alarak derhal bina dışına çıkmanız ve güvenli toplanma alanlarına gitmeniz gerekir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda ise yerinizi belli edecek ışıldak, düdük gibi ekipmanlara başvurmanız ve arama kurtarma ekiplerinin gelmesini beklemeniz gerekir.
Bunun yanı sıra depremde yapılması gerekenler olduğu gibi yapılmaması gerekenler de vardır. Örneğin binalardaki en riskli alanlar merdivenler, asansör boşlukları ve balkonlardır. Bu nedenle bu alanlardan uzak durmanız, pencereden atlamamanız elektrik ve gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli davranmanız gerekir. Ayrıca çakmak yakmamanız ve elektrik düğmelerinden uzak durmanız hayati öneme sahiptir. Bu uygulamalar, binada deprem anında yapılması gerekenler arasında önceliklendirebileceğiniz konulardandır.
Deprem esnasında binaları güvenli hale getiren en önemli unsurlardan biri kolon güçlendirme çalışmalarıdır. Deprem öncesinde yapılacak bu uygulamalar bina dayanımını artırarak daha sağlıklı saklanma alanları oluşturabilir.
Deprem Anında Açık Alanda Yapılması Gerekenler
Deprem anında dışarıda olmak, binada olmaya kıyasla daha avantajlı olabilir. Fakat bu durum, deprem anında yapılması gerekenler olmadığını göstermez. Bina dışındayken depreme yakaladığınızda yapmanız gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
- Deprem anında dışarıdaki en büyük risk yapıların üstünüze çökmesidir. Bu nedenle çöken duvarlardan, pencerelerden gelen cam kırıklarından, elektrik direklerinden ve ağaçlardan uzak durmanız gerekebilir. Güvenli açık alanlara yönelmek ve dışarıda kalmaya devam etmek, olumsuz durumlardan korunmanızı sağlayabilir.
- Yer altındaki veya yer üstündeki enerji hatları başta elektrik kaçağı olmak üzere çeşitli problemleri beraberinde getirebilir. Bu yüzden hem deprem anında hem deprem sonrasında enerji hatlarından uzak durmanız önerilir.
- Özellikle yüksek şiddetli depremlerde denizlerde taşma veya tsunami gibi durumlar oluşabilir. Böyle durumlarda hükümet birimleri tarafından yayımlanan yönlendirmelere uymak son derece önemlidir.
- Açık alandayken taş ve kaya düşebilecek yamaç altlarında veya toprak kayması riski bulunan alanlarda bulunmak yaralanmalara neden olabilir.
Tüm bunlar, deprem anında yapılması gerekenler arasında öne çıkanlardır. Ek olarak dışarıdayken de gerekiyorsa açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı davranmak önemlidir. Ayrıca depremde konumdan bağımsız olarak telefonlar acil durumlar ve yangınları bildirmek dışında kullanılmamalıdır. Çünkü bu durum önemli iletişim krizleri yaratabilir veya gerçekten ihtiyacı olanların hatları kullanamaması ile sonuçlanabilir.
Deprem Anında Araçta Yapılması Gerekenler
Eğer deprem anında yapılması gerekenler hakkında yeterli bilginiz yoksa depreme araçta veya toplu taşımada yakalanmak da tehlikeli olabilir. Açık alanlardaki yapı ve yolların depreme dayanıklı olması araç içindeki riskleri azaltmaya yardımcıdır. Örneğin; köprü güçlendirme ve viyadük güçlendirme uygulamaları ile araç kullanıcıları için risksiz bekleme alanları oluşturulabilir.
Genel olarak araç içinde deprem anında yapılması gerekenler ise şunlardır:
- Araç kara yolunda seyir halindeyse ve bulunduğunuz yer elektrik direklerinden, ağaçlardan, üst geçitlerden uzaktaysa yolu kapatmadan sağa yanaşarak durabilirsiniz. Bu esnada kontak anahtarını takılı bırakmalı, pencereleri dışarıdan gelecek parçalardan korunmak için kapalı tutmalı ve araçtan dışarı çıkmamaya özen göstermelisiniz.
- Sarsıntının geçmesini sakin şekilde beklemeli, depremde zarar gören yol, köprü, rampa gibi alanları kullanmamalısınız.
- Trafikten uzak durmalı, açık toplanma alanlarına gitmek için sarsıntının geçmesini beklemelisiniz.
- Eğer yapılaşmış bir alanda araç kullanıyorsanız aracı üzerinde anahtarı bırakarak terk etmeli, acilen açık alanlara gitmelisiniz.
- Tünel benzeri kapalı alanlardaysanız ve çıkışa yakın değilseniz, aracı durdurup dışarı çıkmalı, aracın yanında yere uzanarak çök, kapan, tutun adımlarını uygulamalısınız.
Bu önerileri dikkate aldığınızda, araç kullanırken içinde bulunduğunuz duruma en uygun pozisyonları alabilirsiniz. Deprem anında metro, tren, otobüs gibi toplu taşıma araçlarında bulunmanız halinde ise uygulamanız gereken güvenlik önlemleri daha farklıdır. Bu tür alanlar kalabalık olduğundan paniğe çok müsaittir, bu nedenle her ne olursa olsun panik yapmaktan kaçınmanız, özellikle metro benzeri toplu taşıma araçlarından durak harici inmemeniz gerekir. Aksi halde elektriğe kapılma veya başka bir tren altında kalma riski artabilir.
Bunun yerine toplu taşımada deprem anında yapılması gerekenler arasında ilk sırada güvenli alanlara sıkıca tutunmak gelir. Trendeki askılar, korkuluklar önemli dayanaklar olabilir. Bir diğer konu ise personelin talimatlarını izlemektir. Deprem anı ve sonrası yapılması gerekenler doğru uygulandığında paniğe bağlı risklerden kaçınmak da kolaylaşır.
Deprem Öncesi Yapılması Gerekenlerin Önemi
Deprem anında yapılması gerekenler can ve mal kayıplarını önleme konusunda etkilidir. Ancak bu önlemler, deprem öncesi yapılması gerekenlerin eksik olması halinde ne yazık ki beklenen kurtarıcı etkiyi yapmayabilir. Depremden önce bina dayanımı artırıldığında ve deprem anında yapılması gerekenler doğru uygulandığında en şiddetli depremlerin yıkıcı etkisi bile ortadan kaldırılabilir.
Detaylı analizler (deprem analizi) yardımıyla bina sağlığını araştıran, ardından gerekli güçlendirme uygulamalarını gerçekleştiren güvenilir firmalar, deprem dayanımını artırma konusunda başvurulması gereken öncelikli adreslerdir. Alanındaki 20 yılı aşkın tecrübesi ile zemin, kolon, kiriş, döşeme güçlendirme gibi depreme yönelik hizmetler veren Beşoğlu Endüstri, her özel duruma uygun çözüm geliştirme konusunda uzmandır. Yenilikçi teknolojilerin yanı sıra detaylı statik hesaplamalar ile birlikte sürdürülen bu çalışmalardan faydalanmak isterseniz, hemen şimdi bize ulaşabilirsiniz.